«طوفان» يا «توفان»
قطعا میان «طوفان» و «توفان» تفاوت‌های چشم‌گیری وجود دارد اما بحث بر سر این است که آیا «توفان» که از مصدر «توفیدن» می‌آید، شامل شورش «دریا» هم می‌شود؟ آیا هنگامی‌که موج‌های سهمگین دریا به حرکت درمی‌آیند، تولید سر و صدا نمی‌کنند؟ بر فرض مثال اگر «توفیدن» شامل شورش دریا هم نشود، آیا نمی‌بایست به علت کاربرد زیاد مردم، از عبارت «توفیدن دریا» شورش دریا را عمل توفیدن دانست؟
در این‌باره نظر چند تن از صاحب‌نظران را جویا می‌شویم.
((از نظر دكتر محمد معين و دکتر ابوالحسن نجفی، واژگان «طوفان و توفان» كه هر دو به يك‌گونه به‌لفظ درمى‌آيند؛ يك معنا را افاده نمى‌كنند)) قطعا یکی از دلایل این دو بزرگوار به عنوان منبع، نسخه‌های خطی غزل‌های حافظ شیرازی است که در یکی از سروده‌هایش از اسم «طوفان» به عنوان شورش دریایی یاد کرده است! [چون ترا نوح است، کشتیبان ز طوفان غم مخور]
واژه‌ى «طوفان» كه از (تيفانُس) گرفته شده، داراى ریشه‌ای یونانی است كه به زبان‌هاى عبرى و بعد عربی ورود كرده و با «ط» يعنى (طوفان) نوشته می‌شود. Typhoon (تيفون) يا (تايفون) كه به زبان انگليسى است؛ نوعى گردباد آسيايى است كه در چين و فيليپين مشاهده مى‌شود و ارتباطى به «طوفان» معمولى ندارد و به گردابهاى اقيانوسهاى جنوب شرقى قاره‌ى آسيا به‌ویژه اقيانوس آرام گفته می‌شود.

دوست ادیبم، دكتر مريم مقدم نيز نظر مشابه دكتر محمد معين و دكتر ابوالحسن نجفى را دارد و «توفان» را مربوط به شورش دريا نمى‌داند اما بسيارى از ادبا در كلام‌شان از توفيدن «دريا و آسمان» سخن به ميان آورده‌اند و به اعتقاد من اگر از لحاظ کارکرد مربوط به «دريا» هم نباشد، شاید از حیث زبان‌شناسی به‌علت كثرت استعمال عوام و خواص چاره‌اى جز پذيرش آن نداشته باشیم.
دكتر آريانپور در فرهنگ واژگان انگليسى به فارسى خود مى‌گويد: (typhoon) يعنى: چرخنده‌ى آسيايى (گردباد آسيايى)
دكتر حسن عميد مى‌گويد: توفان، جوش و خروش و شور و غوغا، بهم‌خوردگى هوا و وزش بادهاى سخت و جوش و خروش درياها و حركت شديد امواج.
عجيب اين‌كه در فرهنگ يك جلدى دكتر عميد واژه‌اى با نام (طوفان) به چشم نمی‌خورد و اين بدان معناست كه دکتر عميد واژگان «توفان» و «طوفان» را يكى می‌داند!
على اكبر دهخدا مى‌گويد: «توفان» اسم است و به‌معناى «شور، غوغا، فرياد، صدا و غلغله‌اى» است كه از ازدحام مردم و يا جانوران درافتد و غرش و خروش دريا و تندباد و باد شديد و «طوفان» (ناظم الاطباء) بعضى «طوفان» را معرب «توفان» دانسته‌اند كه در قاموس گفته: باران سخت و آب كه از زمين برآيد و هر چيز كه غالب و سيار باشد و همه را فرو گيرد.
اما ... «توفان واژه‌اى فارسی است و از مصدر توفیدن (به معناى صدا و فرياد و آواز و شور و غوغا كردن و غرنبيدن) آمده است كه به معنی «داد زدن، غرش کردن و غراّن بودن» است.
از نظر من به‌کارگيرى واژه‌ى «توفان» به معنای «طوفان» يا حادثه‌ى طبیعی توأم با باد و باران اصولاً درست نیست. برخی از آنجا که «ط» در «طوفان» الفبای عربی است، به اشتباه گمان می‌کنند، «طوفان» نیز واژه‌ای عربی است و با نوشتن «توفان» می‌پندارند، فارسی را پاس داشته‌اند.
على اكبر دهخدا (توفان) را اسم اما دكتر حسن عميد هم اسم و هم صفت فاعلى و دكتر محمد معين آنرا تنها صفت فاعلى مى‌نامد.
مهدى سهيلى ميان (طوفان و توفان) تفاوت قائل شده و در خطاب به حسین منزوی مى‌گويد: «توفان» از مصدر توفيدن مى‌آيد و با «طوفان» تفاوت چشمگيرى دارد.
دوست ادیبم، دكتر محمد پيمان مى‌گويد:
((کلمه‌ى «طوفان» یک کلمه‌ى معرب است و از زبان یونانی «تیفانُس» گرفته شده است. کلمه‌ى «توفان» در فارسی هم صفت فاعلی است، به‌معنی سخت وزنده و غرنده، هم اسم است به معنی باد سخت! برخی معتقدند که «طوفان» معرب «توفان» فارسی است که درست نیست. چراكه «طوفان» ريشه‌ى یونانی دارد.
در زبان عربی انقلاب دریا اسم‌های مختلف دارد. مانند: ثورة البحریة، در زبان فرانسه هم (توفان و طوفان) (la tempete لا تامپِت) و در زبان انگلیسی نیز هر دو کلمه‌ى (طوفان و توفان) (storm) نوشته می‌شود و من تصور می‌کنم، اشکالی نداشته باشد که (طوفان) به‌صورت (توفان) نوشته شود. چون اين دو کلمه شباهت معنایی دارند))
كرج ١٣٩٦ بهار
فضل الله نکولعل آزاد
www.lalazad.blogfa.com
www.fazlollahnekoolalazad.blogfa.com
Www.f-lalazad.blogfa.com
Www.faznekooazad.blogfa.com
Www.nazarhayeadabi.blogfa.com

نوشته شده توسط فضل الله نکولعل آزاد در دوشنبه بیست و پنجم اردیبهشت ۱۳۹۶ |