ويرايش چيست و ويراستار كيست؟
مصدر {ويراستن} يا {پيراستن} واژه اى پهلوى است و به معناى [برش دادن. تراش دادن. كم كردن] است. مانند: بريدن شاخه هاى زائد درخت. جاده ى ناهموار را هموار ساختن. اصلاح يا كم كردن موى سر! برخلاف ﴿آراستن. آرايش﴾ كه معناى اضافه شدن چيزى را افاده مى كند.
اسم مصدر (ويرايش) يا (پيرايش) نيز واژه اى پهلوى است كه معناى (ويراستن) يا (پيراستن) را اختيار مى نمايد. "ويراستار" يا "پيراستار" كه مفهوم "ويرايش كننده" يا "پيرايش كننده" از آن اراده ميشود، نيز واژه اى پهلوى است.
ادبا و دانشوران ادبى از واژه ى ويراستارى مفاهيم ديگرى اختيار كرده اند و آن: انسجام و نظم بخشيدن به كلام و قدرت بخشيدن به عبارات است. پس در مجموع از سطور فوق؛ اين نتيجه عايدمان مى شود كه كار ويرايش، كسر كردن است، نه افزودن! كه در صورت افزايش كلام؛ كار ويراستارى از پيراستن فاصله ميگيرد و به نقد و مشاوره در پردازش مضامين بدل مى شود. ويرايش يك اثر مى بايست با ظرافتهاى خاصى همراه باشد. به گونه اى كه شخص ويراستار با وساوس بسيار مو را از ماست بيرون كشد.
ويراستار میبایست ضمن رعايت شيوه و اسلوب نويسندگى صاحب اثر از ورود جملات معترضه و حشوهاى مخل، اطناب كلام، درازنويسى، اشكالات دستورى، بسامد بى مورد كلمات و عبارات، واژگان بيگانه و غلط، عبارات نامفهوم و بى معنا و غيرمرتبط با اثر جلوگيرى كند و تا حد متعارف پروانه ى ورود واژگان به هم چسبيده را لغو كند و تا آنجا كه فرهنگستان ادب پارسى مجاز دانسته، جدا سازى كلمات را به مرحله اجرا بگذارد.
ويراستارى يك اثر تا جايیكه به دخالت در امور ادبى صاحب اثر (مداخله در مضامين و نوع پردازش) منجر نشود؛ حركتى عالى و متعالى محسوب مى شود. ويراستار در ويرايش آثار مى بايست از هنر اختصار و ايجاز كلام، تصحيح واژگان و عبارات و نظم در نويسندگى بهره برد.
به گونه ى جامع تر؛ هر نوشتار ميبايست از جهات گونه گون مانند: صحت بيان. دقت كلام. محتوا. نظم. واژگان. نشانه ها و آدات دستورى مورد بررسى قرار گيرد.
علماى دانش ادب فارسى، ويرايش را بر دو گونه تقسيم كرده اند:
۱ - ويرايش كلى يا عمومى {صورى. زبانى. محتوايى}
٢- ويرايش جزئى يا خصوصى
كه ميبايست ويرايش ترجمه ها. مطالب علمى. تخصصى  گفتارى و تصحيح و اختصار و تلخيص "خلاصه نويسى" انجام پذيرد.
ويژگيهاى يك ويراستار آثار ادبى:
١. آشنايى با لغات رايج و صحيح
٢. تسلط كامل بر ادبيات فارسى و قواعد دستورى و درست نويسى. علم معانى و بيان. آرايه هاى ادبى (علم بديع)
٣. ويراستار بايد از طبع و ذوق سليم برخوردار باشد
٤. تعمق كردن و دقت نظر و نظم بخشيدن و داشتن صبر و حوصله
٥. تسلط كامل بر فن نويسندگى و ويرايش
فضل الله نكولعل آزاد تهران ۱۳۶۷
www.lalazad.blogfa.com
www.fazlollahnekoolalazad.blogfa.com
Www.f-lalazad.blogfa.com
Www.faznekooazad.blogfa.com
Www.nazarhayeadabi.blogfa.com

نوشته شده توسط فضل الله نکولعل آزاد در چهارشنبه دهم شهریور ۱۳۹۵ |